مقدمه:

 بهداشت محیط علم و فن كنترل عواملي از محيط زيست است كه به هر طريقي مي‌توانند در رفاه و سلامت جسمي، روحي و اجتماعي فرد تأثير داشته باشند. مهندسي بهداشت از سال ۱۳۳۱ تا سال ۱۳۳۵ غالبا به صورت تيمي مركب از مهندسين كادر ستادي وزارتخانه در نقاط مختلف كشور فعاليت داشته‌اند. وظايف آنها علاوه بر تهيه دستورالعمل‌ها و فرم‌هايي در زمينه مراكز تهيه، توزيع و فروش موادغذايي و اماكن عمومي، ‌ مبارزه با حشرات و جوندگان، دفع فضولات جامد، ‌بهسازي منابع آب و طراحي و اجراي پروژه‌هاي تامين آب آشاميدني بود. علم بهداشت محیط با کنترل بیماری مالاریا و ارائه راهکارهایی در زمینه با مقابله با آن، گسترش بسیار زیادی پیدا کرد. گسترش این علم تا حدی ادامه داشت که علاوه بر مراکز بهداشتی درمانی، لزوم داشتن بهداشت محیط در بیمارستان‌ها احساس شد. واحد بهداشت محیط در بیمارستان‌ها، علاوه بر فاکتورهای یاد شده در بالا، به حساسیت‌های محیطی در قالب درمان می‌پردازد و با استفاده از دستورالعمل‌ها به ارائه راهکارهای بهینه در جهت هر چه سالمتر کردن محیط عمومی بیمارستان از نظر بهداشتی اهتمام می‌ورزد.

بهداشت محیط در بیمارستان:

بهداشت محیط بیمارستان شامل کلیه اقداماتی است که از انتقال عوامل بیماری‌زای محیط خارج به داخل بیمارستان و بالعکس جلوگیری می‌کند. در این راستا عوامل محیطی همچون آب، فاضلاب، ‌زباله، ‌هوا، غذا و... باید به نحوی کنترل شوند تا علاوه بر ایجاد محیطي سالم و بهداشتي،‌ به بهبود بيماران نيز کمک نمايد.

با توجه به تعریف بهداشت محیط و مسئولیت فردی در برابر سلامت افراد جامعه، ‌رعایت مسائل بهداشتی در محیط کار بیمارستانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو بهداشت محیط بیمارستان‌ها رابطه مستقیمی با میزان شیوع عفونت‌های بیمارستانی داشته که رعایت این امر به عهده بخش خدمات و نیز پرسنل شاغل می‌باشد.

همان طور که کار برای سلامت و احساس راحتی افراد مفید است، تحت شرایطی نیز می‌تواند برای سلامتی اثرات سوء داشته باشد، از آنجایی که افراد شاغل در بخش‌های درمانی بیش از سایرین در معرض بیماری‌ها قرار دارند، لذا در صورت عدم رعایت بهداشت محيط در بيمارستان، بيشتر از ديگران آسيب ديده و يا بيمار مي‌شوند و از طرف ديگر وضعيت سلامتي شخص نيز بر کيفيت و کميت کار تاثير مي‌گذارد.

مبتلایان به بیماری‌های واگیر در صورت عدم رعایت مسائل بهداشتی، علاوه بر به خطر انداختن جان خود، سایر همکاران یا افراد جامعه را نیز در معرض خطر قرار می‌دهند.

افرادی که می‌خواهند در محیط‌های در معرض خطر مانند بیمارستان‌ها یا کلینیک‌های تزریقات و پانسمان مشغول به کار شوند (به خصوص افرادی که نظافت آن محیط‌ها را به عهده دارند) بایستی از نظر آگاهی و توانایی عملی به حدی برسند که نه تنها خود بیمار نشوند بلکه بتوانند با نظافت صحيح و رعايت کليه مسائل مربوط از سرايت بيماری‌ها جلوگيري نمايند. چرا که بديهي است بازده و کارآيي يک فرد سالم بيش از فرد ناسالم مي‌باشد.

چارت سازمانی واحد:

خدمات واحد بهداشت محیط شامل موارد ذیل می‌باشد:

نظارت بر سلامت آب آشامیدنی بیمارستان:

·          نمونه‌گیری ماهیانه میکروبی آب شرب بیمارستان

·          انجام تست کلر باقیمانده آب بیمارستان

·         نمونه‌گیری شیمیایی آب آشاميدني بيمارستان

·          نظارت بر لای‌روبی و گند‌زدایی مخازن آب

نظارت بر ایمنی و بهداشت موادغذایی بیمارستان:

·         بازرسی و کنترل اقلام خوراکی قبل از پخت و توزیع (معدوم سازی یا عودت مواد خوراکی غیر قابل قبول)

·         پیگیری انجام آزمایشات مختلف پرسنل شاغل در آشپزخانه و دریافت کارت سلامت

·         پیگیری گذراندن دوره بهداشت عمومی و کسب گواهینامه اصناف مربوطه توسط پرسنل آشپزخانه

·         بازدید روتین از آشپزخانه و بررسی وضعیت بهداشتی آنجا

·         نظارت بر رعایت بهداشت فردی (استفاده از کلاه- ماسک- دستکش- لباس کار مناسب- استحمام روزانه و...)

·         نظارت بر رعایت موازین بهداشتی هنگام حمل- نگهداری- پخت و توزیع غذا)

·         آموزش و توجیه کارکنان آشپزخانه در خصوص رعایت مقررات بهداشتی

·         نظارت و پیگیری سمپاشی یا بهسازی آشپزخانه به منظور مبارزه با ناقلين

·         گزارش موارد غیرعادی و معضلات مکانیسم تهیه و توزیع غذا به مسئولین بیمارستان

نظارت بر حسن اجرای قانون مدیریت پسماندها:

·         تهیه اندیکاتور مناسب برای کنترل عملکرد دستگاهای اتوکلاو واحدهای CSR و پسماندهای پزشکی

·         پایش عملیات تفکیک زباله در بخش‌ها و پردیس‌ها

·         تهیه و توزیع برچسب‌های ویژه کیسه‌های زرد و مشکي و سيفتي باکس‌ها در بخش‌ها و پردیس‌ها

·         نظارت بر جمع‌آوری و تخلیه به موقع زباله‌ها در بخش‌ها و پردیس‌ها:

• • • • • • • • • • • • • نظارت بر نظافت صحیح و ضدعفونی سطل‌های زباله و بین‌های مخصوص حمل پسماند
                          • نظارت بر نظافت و گندزدایی محل نگهداری موقت زباله و واحد بی‌خطرساز
                          • نظارت بر رعایت اصول بهداشتی و ایمنی هنگام جمع‌آوری و حمل زباله‌ها

·         پیگیری جمع‌آوری به موقع پسماندها

·         تنظیم تفاهم‌نامه و نظارت بر بی‌خطرسازی پسماندهای پزشکی سایر مراکز و اشخاص حقیقی یا حقوقی

·         آموزش بهداشت و ایمنی به افراد و پرسنلی که در این راستا فعالیت می‌نمايند.

·         پیگیری دریافت گواهی‌نامه اصناف و آموزش بهداشت ویژه پرسنل مدیریت پسماند

نظارت بر گندزدایی سطوح و تجهیزات:

·         تهیه و توزیع محلول ضدعفونی‌کننده سطوح در بخش‌ها مطابق با استانداردهای بهداشتی (این مواد توسط کارشناس بهداشت محیط بیمارستان از شرکت‌های معتبر خریداری و توسط ايشان برحسب نياز توزيع مي‌شود)

·         برگزاری آموزش سالانه نحوه تهیه و رقیق‌سازی محلول‌های گندزدایی

نظارت بر مبارزه با ناقلین:

·         گزارش مشکلات و ارائه پیشنهادات در راستای بهسازی محیط بیمارستان به منظور مبارزه با ناقلین به مقامات بالاتر

·         تنظیم قرارداد با شرکت سم‌پاشی و مبارزه با ناقلین دارای مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

·         نظارت بر عملکرد و سموم مورد استفاده شرکت سم‌پاشی و مبارزه با ناقلین

·         نظارت بر تله‌گذاری و طعمه‌گذاری در بخش‌ها و پردیس‌های درمانی، به طوری که منجر به آسیب از طرف بیماران روان این مرکز نگردد.

·         تاکید بر رعایت اصول بهداشتی و مدیریت محیط به‌عنوان پايدارترين روش مبارزه با ناقلين 

نظارت بر دفع صحیح و بهداشتی فاضلاب بیمارستان:

·         بازدید روتین از حوضچه‌های آشغال‌گیر و دانه‌گیر و تاکید بر نظافت و پاکسازي آنها

·         نظارت بر عقد قرارداد بهره‌برداری از تصفیه‌خانه مرکز

·         انجام آنالیز فیزیکوشیمیایی و میکروبی پساب بهداشتی در قالب طرح خوداظهاری به صورت فصلی توسط آزمایشگاه معتمد اداره محیط‌زیست

نظارت بر بهداشت محیط بیمارستان:

·         بازدید روتین از بخش‌ها و پردیس‌ها

·         بازدید ازمحوطه، کارگاه‌ها، ساختمان‌های اداری، آزمایشگاه، پاراکیلینیک و سایر قسمت‌های بيمارستان و گزارش نواقص بهداشتي

·         ارائه پیشنهاد و راهکارهای مناسب به منظور بهبود وضعیت بهداشتی بیمارستان به مسئولین

دبیری کمیته و همچنین عضویت در کمیته‌های بیمارستانی:

الف)دبیر کمیته بهداشت محیط

ب)عضویت در کمیته‌های

·         خطر حوادث و بلایا

·         پیشگیری و کنترل عفونت‌های بيمارستاني

·         تغذيه